Akademi

Her gün baş döndürücü hızla gelişmekte olan bilişim sektörünün vazgeçilmezi olan bilgisayar programlarının lisanslanması konusundan bahsedeceğiz. License kelimesi Fransızca okunuşu olan Lisans olarak dilimize geçmiştir.

Öncelikle lisans nedir? Buradan başlayabiliriz. Lisans kavramı tescil edilmiş bir markanın ya da ürünün kullanım hakkını elinde bulundurma anlamına gelmektedir. Konumuz bilgisayar programlarının lisanslanması olduğundan lisans bir programı bilgisayarımıza kurma hakkında sahip olduğumuzu gösteren belge anlamına da gelmektedir.

Günlük hayatımızda bilgisayarların vazgeçilmezleri arasında olan bilgisayar programlarının yapım ve geliştirme aşamaları büyük maliyetler, yetişmiş insan ihtiyacı, bilgi birikimi, deneyim ve tecrübe gerektirmektedir. Hayatın her alanında kullandığımız, işimizi kolaylaştırmamızı sağlayan bilgisayar programlarının oluşması aşamasındaki bu emeklerin karşılığını lisans ücreti olarak bilgisayar programlarını üreten üretici firmalara ödemekteyiz.

Bir anlamda lisanslar üreticisinin haklarını korumakta ve üretilen programların sürekliliğini sağlama anlamında üreticisine güç katmaktadır. Lisansı satın alan kurum ya da firma açısından ise lisanslı program kullanmak yazılımın güncel sürümlerine uygun fiyatlarla geçebilme, tam ve eksiksiz çalışan yazılım fonksiyonlarına sahip olma, yasalara uygunluk ve programın arkasındaki firma desteği açısından güvence anlamına gelmektedir.

Lisanslar günümüzde firmalar için ciddi maliyet kalemi haline gelmiştir. Öyle ki 25, 30 bin TL lere varabilen lisans fiyatları firmalarda hemen her işin bilgisayar programları ile yapılması firmalar için lisans maliyetlerini ciddi oranda artırmaktadır. Artık firmalar için ciddi bir maliyet kalemi haline gelen lisanslar emek ve zaman harcanması gereken bir iş kolu haline gelmiştir bunun sonucunda da firmalarda artık Lisansların Yönetimi ile ilgili birimler kurulmaya başlanmıştır.

Bilgisayar Programı üreticisi firmalar çeşitli lisans stratejileri ile piyasaya çıkmaktadır. Tek kullanıcılı lisanslar, Çok kullanıcılı lisanslar, Network lisansları vb. peki biz bunlardan hangisini seçmeliyiz? Aslında bu sorunun yanıtı firmamızın ölçeğine, kullanıcı sayısına ve kullanıcıların program kullanım yoğunluğuna göre değişmektedir.

Küçük ölçekli firmalarda kullanıcı sayısı az olduğundan tek kullanıcılı lisanslar daha ekonomik bir çözüm iken ortalama kullanıcı sayısı ellinin üzerindeki ölçeği büyük firmalarda network lisanslarının tercih edilmesi daha doğru olacaktır. Tek kullanıcılı ve Network lisanslarının avantaj ve dezavantajlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Tek Kullanıcılı Lisanslar (Stand Alone)

• Her pc için bir adet lisans satın alınması gerekir.
• Program lisansı kurulu olduğu pc ye bağımlıdır yani pc üzerinde program açık olsun olmasın o lisansın başka bir pc tarafından kullanılabilmesi mümkün değildir.
• Küçük ölçekli firmalar için ekonomik, büyük ölçekli firmalar için pahalı bir çözümdür.
• Kullanımlarının izlenmesi ve raporlanması mümkün değildir.

Network Lisansları (Floating)

Network diğer adı yüzer (floating) ya da havuz lisansları ise büyük ölçekli firmalar için çok daha işlevsel ve ekonomik bir çözümdür. Merkezi bir lisans sunucusu üzerine lisans manager kurulur ve satın alınan lisanslar bu sunucu üzerinde konumlandırılır. Asıl program ise istemcilere (client) kurulur.

Kullanıcı programı açtığında programın açılma esnasında lisans sunucusu ile haberleşir havuzda lisans mevcut ise lisansı alır ve program açılır.

Network Lisanslarının avantajlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

• Network Lisansları bir kullanıcı ya da pc ye bağımlı değildir.
• Program kapatıldığında lisans havuzundan kiralanan lisans havuza geri döner böylelikle boşa çıkmış olan lisans başka bir kullanıcı tarafından kullanılabilir.
• Satın alınan program istenilen sayı adedince pc ye kurulabilir.
• Büyük ölçekli firmalar için ekonomik çözümdür.
• Lisansların lisans yönetim programları aracılığı ile izlenilip raporlanabilmesine, bir sonraki alım için fikir elde edilmesine olanak sağlar.

Son zamanlarda program üreticisi bazı firmalar yeni lisanslama modeli olan Lisansların Kiralaması modeline geçiş için çalışmalarını sürdürmekteler. Önümüzdeki günlerde lisansların kiralanmasını sık sık duyacağız bu ise proje bazlı çalışan firmalar için oldukça ideal bir çözüm.

Örneğin mimarlık ofisiniz var size üç aylığına bir proje geldi, üç ay içerisinde bazı çizim programlarını kullanmanız gerekmekte sonrasında o programlara uzun süre ihtiyaç duymayacağınızı düşünüyorsanız üç aylığına istediğiniz programların lisansların kiralayabiliyorsunuz böylelikle network lisanslamanın senelik program ve bakım maliyetinden tasarruf ediyorsunuz.